Koyun yetiştiriciliği yaparken sürümüzden tam anlamıyla verim almak istiyorsak elimizdeki hayvanların ıslahını en iyi şekilde yapmamız gerekiyor. Sürümüzün verimliliğini iyi ve kaliteli damızlık seçerek elde edebiliriz. Bunun için damızlık koyun, koç ve kuzu seçimlerini çok iyi yapmalıyız. Unutmayınız ki; karlılığımızın artması için uygun damızlık hayvan seçimi öncelikli koşuldur.
Damızlık Koyun Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar
Anaç koyun seçiminde, koyunların ilk 2 doğumlarına bakılarak, ikiz doğum yapanlara öncelik tanınmalıdır. Bundan ayrı olarak, damızlık anaç koyunların, ikizlik oranları yüksek olan ana ve babalardan köken almaları da göz önünde bulundurulur. Vücutça iri anaç koyunlar damızlığa ayrılmalı, sütten kesim sırasında erkek ve dişi kuzuların ağırlıkları ve iştahları kontrol edilerek uygun olanlar tercih edilmelidir.Günlük süt verimi yüksek koyunlar seçilmeli, meme başı uzunluklarına, iriliklerine ve meme aynalarına dikkat edilmelidir.Damızlık seçiminde çoğunlukla iki veya daha fazla özellik birlikte arandığından, damızlıklar seçilirken vücutları ve verimleri arasındaki ilişkilere dikkat edilmelidir. Etçi ve Etçi/ Yapağıcı koyunlar derin vücutlu, dolgun ve geniş sağrılı, sütçü ırklara nazaran daha kısa bacaklı ve iri kemikli olurlar.Sütçü koyunlar uzun vücutlu, yüksek bacaklı, geniş meme aynasına sahip, ince ve uzun kemikli hayvanlardır.
Damızlık olarak seçilecek hayvanlar, mensubu oldukları ırkın tüm özelliklerini taşıyan, en iyi örneklerinden olmalıdır. Kalıtsal kusurları bulunmamalıdır.
Ayıklama:
Her yıl düzenli olarak yaşlılık ve hastalık gibi nedenlerle damızlık koyun ve koçların bir bölümünün sürüden uzaklaştırılması işlemine “ayıklama” adı verilir. Koç, koyun ve kuzuların ayıklanması esnasında dikkat edilecek hususlar şunlardır:
Üstüste olmak üzere 2 yıl gebe kalmayan koyunlar damızlıktan çıkarılmalıdır. Son yıl gebe kalmamış olanlardan, genel durumu iyi ve vücut yönünden iri olanlara 1 yıl daha şans tanınabilir.
Ayak bozukluğu, topallık, üst ya da alt çene kısalığı gibi genetik bozukluğu olan kuzularla beraber, zayıf doğanlar ve istenilen gelişimi gösteremeyenler damızlıktan çıkarılmalıdır.
Doğum yapmalarına rağmen, kuzularına iyi bakamayan, kuzuları zayıf doğan veya hızlı bir gelişim gösteremeyen koyunlar da damızlıktan çıkarılmalıdır.
Süt verimleri düşük olan ve çabuk kuruya çıkan koyunlar da ayıklanmalıdır.
Yaşlanan ve dişleri dökülen koyunlar sürü damızlığından çıkarılmalıdır. yaş sınırı ırklara göre değişim göstermekle birlikte, genel olarak 6 – 8 yaş olarak kabul görmektedir.
Damızlık Koçlar Seçilirken Dikkat Edilecek Hususlar
Kuvvetli ve sağlıklı olmalıdır.
Irkın bütün özelliklerini göstermelidir.
Canlı parlak bakışlı ve hareketli olmalıdır.
Yumurtalıklar torbaya inmiş olmalıdır, koçlar tek testisli olmamalıdır.
Yapağısı kendi ırkının özelliklerini taşımalı, yapağıda alacalıklar olmamalıdır.
Bacaklar kısa ve düzgün olmalıdır. Ayaklar yere düzgün basmalı.
Sağrısına basıldığında çömelmelidir.
Koçların sperma muayeneleri yaptırılarak sperma özellikleri iyi olanlar seçilmelidir.
Ergin bir koç iyi beslendiğinde ortalama 35-40 koyuna aşabilmektedir.
Koç seçiminde, ikiz doğmuş olmalarının yanında, annelerinin ikizliğine de önem verilir.
Damızlık Kuzular Seçilirken Dikkat Edilecek Hususlar
Damızlığa elverişli olmayan kuzular ne kadar erken sürüden ayrılırsa, o kadar iyidir.
Doğumunda damızlık olamayacaklar besiye alınır.
Sütten kesim sırasında bir seçim yapılır.
Bir yaşına gelenler arasında tekrar seçim yapılır.
Erkek kuzular damızlık için seçilince, ilk aşımı 18-24 aylık iken yaparlar. Bu durum onların beslenmesine bağlıdır.
Damızlık seçilecek kuzularda; kemik yapısı gelişmeye müsait olmalı, kuyruk çok büyük ve sarkık olmamalı, yapağısı bir örnek olmalıdır. Cılız ve kavruk kalmış kuzular damızlık olarak seçilmemelidir.
